Phá rừng M’Đrắk: Cần giải pháp bảo vệ rừng Đắk Lắk

Tóm tắt: Tình trạng phá rừng tại huyện M’Đrắk, Đắk Lắk đang diễn biến phức tạp, đặc biệt tại xã Cư San, khi hàng loạt cánh rừng tự nhiên bị tàn phá để lấy đất làm nương rẫy. Nguyên nhân chính được cho là do áp lực từ các dự án lớn đi qua, khiến người dân mất đất sản xuất và quay lại xâm chiếm rừng. Bài viết này đi sâu vào thực trạng, nguyên nhân và những hệ lụy của vấn nạn này, đồng thời đề xuất các giải pháp để bảo vệ rừng bền vững.

Thực trạng “xẻ thịt” rừng ở M’Đrắk: Bức tranh nhức nhối

Tại huyện M’Đrắk, Đắk Lắk, cụ thể là xã Cư San, tình trạng phá rừng đang trở thành một vấn đề nhức nhối, đe dọa trực tiếp đến môi trường và sinh kế của người dân. Nhiều khu vực rừng tự nhiên đã bị tàn phá không thương tiếc, biến thành những bãi đất trống trơ trọi.

Rừng bị tàn phá không thương tiếc:

• Diện tích rừng bị mất: Theo thống kê, chỉ trong quý 1 năm 2025, xã Cư San đã ghi nhận 23 vụ phá rừng trái phép, với diện tích rừng bị xâm hại lên đến hơn 8,3ha. Tuy nhiên, đây có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, bởi trên thực tế, tình hình có thể còn nghiêm trọng hơn nhiều.
• Phương thức phá rừng: Các đối tượng phá rừng sử dụng nhiều phương thức khác nhau, từ việc chặt hạ cây, đốt rừng để lấy đất trồng keo, hoa màu, đến dựng chòi tạm để canh tác. Thậm chí, có những khu vực rừng bị phát trắng, không còn một bóng cây.
• Thời gian phá rừng: Hoạt động phá rừng thường diễn ra vào ban đêm, khi lực lượng chức năng khó kiểm soát. Điều này khiến cho công tác quản lý và bảo vệ rừng gặp rất nhiều khó khăn.

Hậu quả nghiêm trọng của việc phá rừng:

• Mất đa dạng sinh học: Rừng là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm. Việc phá rừng sẽ làm mất đi môi trường sống của chúng, đẩy nhiều loài đến bờ vực tuyệt chủng.
• Ảnh hưởng đến nguồn nước: Rừng có vai trò quan trọng trong việc điều hòa nguồn nước. Phá rừng sẽ làm giảm khả năng giữ nước của đất, gây ra tình trạng hạn hán vào mùa khô và lũ lụt vào mùa mưa.
• Gây sạt lở đất: Rừng có tác dụng bảo vệ đất, chống xói mòn. Phá rừng sẽ làm tăng nguy cơ sạt lở đất, gây nguy hiểm cho người dân và các công trình xây dựng.
• Đe dọa an ninh trật tự: Tình trạng phá rừng không chỉ gây ra những hậu quả về môi trường mà còn đe dọa đến an ninh trật tự tại địa phương, khi các đối tượng phá rừng có thể gây ra những hành vi vi phạm pháp luật khác.

Vậy, điều gì đã khiến cho tình trạng phá rừng ở M’Đrắk trở nên nghiêm trọng đến vậy? Câu trả lời nằm ở sự kết hợp của nhiều yếu tố, trong đó có áp lực từ các dự án lớn và bài toán sinh kế của người dân.

“Dự án đi qua, dân ồ ạt phá rừng”: Mối liên hệ đáng báo động

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk, phần lớn các vụ phá rừng diễn ra tại khu vực dân cư từng di dời để phục vụ các dự án lớn như hồ Krông Pách Thượng, cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột, đường Trường Sơn Đông…

• Mất đất sản xuất: Khi các dự án triển khai, người dân bị thu hồi đất để nhường chỗ cho các công trình. Tuy nhiên, nhiều hộ dân sau khi nhận tiền đền bù lại không có đất sản xuất để tiếp tục canh tác, mưu sinh.
• Thiếu kế sinh nhai bền vững: Mặc dù được tái định cư, nhưng nhiều người dân không có việc làm ổn định, thu nhập bấp bênh. Điều này khiến họ buộc phải quay lại rừng để khai thác tài nguyên, kiếm sống.
• Chính sách hỗ trợ chưa hiệu quả: Các chính sách hỗ trợ tái định cư và tạo việc làm cho người dân chưa thực sự hiệu quả, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người dân.

Bài toán sinh kế nan giải:

• Nghèo đói: Tình trạng nghèo đói là một trong những nguyên nhân chính khiến người dân phải tìm đến rừng để kiếm sống.
• Thiếu kiến thức và kỹ năng: Nhiều người dân không có kiến thức và kỹ năng cần thiết để tham gia vào các hoạt động kinh tế khác, ngoài việc khai thác tài nguyên rừng.
• Tâm lý “ăn xổi”: Một số người dân có tâm lý “ăn xổi”, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt mà không nghĩ đến hậu quả lâu dài của việc phá rừng.

Trước tình trạng phá rừng diễn biến phức tạp, câu hỏi đặt ra là: Ai sẽ chịu trách nhiệm cho vấn nạn này?

Chính quyền địa phương:

• Quản lý lỏng lẻo: Công tác quản lý và bảo vệ rừng của chính quyền địa phương còn nhiều hạn chế, chưa đủ mạnh để ngăn chặn tình trạng phá rừng.
• Thiếu kiểm tra, giám sát: Việc kiểm tra, giám sát các hoạt động khai thác và sử dụng rừng chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.
• Xử lý vi phạm chưa nghiêm: Các vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng chưa được xử lý nghiêm minh, chưa đủ sức răn đe.

Ngành chức năng:

• Lực lượng mỏng: Lực lượng kiểm lâm còn mỏng, địa bàn quản lý rộng, gây khó khăn cho công tác tuần tra, kiểm soát.
• Thiếu phương tiện, công cụ hỗ trợ: Lực lượng kiểm lâm còn thiếu phương tiện, công cụ hỗ trợ để thực hiện nhiệm vụ.
• Phối hợp chưa chặt chẽ: Sự phối hợp giữa các ngành chức năng trong công tác quản lý và bảo vệ rừng chưa chặt chẽ, hiệu quả.

Các công ty lâm nghiệp:

• Quản lý yếu kém: Nhiều công ty lâm nghiệp được giao quản lý rừng nhưng chưa làm tròn trách nhiệm, để xảy ra tình trạng phá rừng.
• Chưa có biện pháp ngăn chặn hiệu quả: Các công ty lâm nghiệp chưa có biện pháp ngăn chặn tình trạng phá rừng hiệu quả, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các vụ vi phạm.

Người dân:

• Ý thức kém: Một bộ phận người dân còn có ý thức kém về bảo vệ rừng, chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích chung của cộng đồng.
• Tham gia phá rừng: Một số người dân trực tiếp tham gia vào hoạt động phá rừng, bất chấp những quy định của pháp luật.

Để giải quyết triệt để tình trạng phá rừng ở M’Đrắk, cần có một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp nhiều giải pháp khác nhau.

Tăng cường quản lý và bảo vệ rừng:

• Nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm: Tăng cường biên chế, trang bị phương tiện, công cụ hỗ trợ cho lực lượng kiểm lâm.
• Siết chặt công tác kiểm tra, giám sát: Tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động khai thác và sử dụng rừng.
• Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm: Xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng, đảm bảo tính răn đe.
• Ứng dụng công nghệ vào quản lý rừng: Sử dụng các công nghệ hiện đại như hệ thống định vị GPS, ảnh vệ tinh để theo dõi và quản lý rừng.

Giải quyết bài toán sinh kế cho người dân:

• Đảm bảo đất sản xuất cho người dân: Rà soát và cấp đất sản xuất cho người dân sau khi tái định cư.
• Tạo việc làm ổn định: Hỗ trợ người dân tìm kiếm việc làm, đào tạo nghề, tạo điều kiện để họ tham gia vào các hoạt động kinh tế khác.
• Phát triển kinh tế bền vững: Phát triển các mô hình kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường, giúp người dân có thu nhập ổn định mà không phải khai thác tài nguyên rừng.

Nâng cao ý thức cộng đồng:

• Tuyên truyền, giáo dục: Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ rừng, nâng cao ý thức của người dân.
• Phát huy vai trò của cộng đồng: Phát huy vai trò của cộng đồng trong công tác quản lý và bảo vệ rừng, khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng.
• Xây dựng hương ước, quy ước: Xây dựng hương ước, quy ước về bảo vệ rừng tại các cộng đồng dân cư, tạo sự đồng thuận và thống nhất trong việc bảo vệ rừng.

Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan:

• Phối hợp chặt chẽ: Tăng cường sự phối hợp giữa các ngành chức năng, chính quyền địa phương, các công ty lâm nghiệp và người dân trong công tác quản lý và bảo vệ rừng.
• Chia sẻ thông tin: Chia sẻ thông tin về tình hình phá rừng, các đối tượng phá rừng để có biện pháp xử lý kịp thời.
• Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả: Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan, đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong hành động.

Tóm lại, tình trạng phá rừng ở M’Đrắk, Đắk Lắk là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Nếu không có những giải pháp quyết liệt và hiệu quả, “lá phổi xanh” của Tây Nguyên sẽ tiếp tục bị tàn phá, gây ra những hậu quả khó lường về môi trường, kinh tế và xã hội. Việc bảo vệ rừng Đắk Lắk không chỉ là trách nhiệm của riêng ai, mà là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta để đảm bảo một tương lai bền vững cho thế hệ mai sau.